Pomoc charytatywna w Polsce była organizowana już od samego początku wojny. W dniu wypowiedzenia wojny Rosji przez Niemcy ukonstytuował się 1 sierpnia 1914 roku Warszawski Komitet Obywatelski (WKO), a w ślad za nim 11 września Centralny Komitet Obywatelski (CKO). I jeden i drugi komitet jednoczył znamienite osobistości życia gospodarczego i politycznego ówczesnego Królestwa Polskiego pod zaborem rosyjskim, I tak w WKO prezesem został Zdzisław Lubomirski, vice-prezesem Piotr Drzewiecki a sekretarzem Stefan Dziewulski. Członkami byli m.in. Henryk Konic, Leopold Kronenberg, Marian Lutosławski, Franciszek Nowodworski, Józef Natanson, Konstanty Plater, Władysław Sobański, Józef Wielowiejski.
Dobrym przykładem na to, że WKO zajmował się nie tylko pomocą charytatywną czy, stopniowo1, gospodarką miejską, ale i szeroko pojętą polityką społeczną jest sprawa poruszona na zebraniu w dn. 5 sierpnia 1914:
[…] Panowie Drzewiecki i Lutosławski zakomunikowali, że w Warszawie znajduje się wielka ilość robotników, którym fabryki nie wydały zarobków dla braku gotówki i robotnicy ci, czekają na swoje należności, pozostają w mieście zamiast wyjechać na wieś do robót polnych. Komitet uchwalił, że należy wejść w porozumienie z fabrykami co do dostarczenia przez nie Komitetowi spisu niezapłaconych robotników i co do udzielenia Komitetowi zobowiązania - że po uruchomieniu środków pieniężnych należności nieobecnych robotników będą wpłacone do kasy Komitetu,
skąd robotnicy będą mogli po powrocie je odbierać. Sprawę tę powierzono Sekcji Pośrednictwa Pracy w osobie pana Drzewieckiego2.[...]3
Egzekutywę CKO stanowili Seweryn Czetwertyński, Władysław Grabski, Stanisław Karpiński i Andrzej Wierzbicki. Członkami byli m.in. Stanisław Wojciechowski, A. Bogusławski, Z. Chrzanowski, B. Załęski, A. Wieniawski.
4.08.1914 r. ukonstytuował się z inicjaty Leona Przanowskiego, prezesa Lubelskiej
Dyrekcji Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego i adwokata Romana Zaremby Lubelski Miejski Komitet Obywatelski. Prezesem zarządu został Leon Przanowski. Początkowym celem Komitetu była pomoc dużym rzeszom bezrobotnych z zamkniętych w wyniku wybuchu wojny fabryk4.
1 września 1914 roku w Polonia piotrogrodzka założyła Polskie Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny (PTPOW), którego prezesem został Władysław Żukowski, a wiceprezezesami Henryk Święcicki (poseł do III Dumy) i ks. Konstanty Budkiewicz (proboszcz parafi św. Katarzyny w Piotrogrodzie). Towarzystwo prowadziło intensywną działalność pomocową wśród Polaków pod panowaniem rosyjskim, w tym w Warszawie i Galicji. Do 15/11/1915 wpłynęło do kasy PTPOW ponad 13 mln. rubli sum rządowych5.
1 WKO stopniowo przejmował funkcje warszawskiego magistratu, patrz protokół posiedzenia WKO 1914.10.12, Archiwum Warszawy, sygn. 72/114
2 Zmarł w r. 1943 w więzieniu Gestapo aresztowany za uprzedzenie współpracujących z podziemiem szwedzkich biznesmenów o grożącym im aresztowaniu.
3 Protokół posiedzenia WKO 1914.08.05, Archiwum Warszawy, sygn. 72/114
4 Korzeniowski Mariusz, Lubelski Miejski Komitet Obywatelski w latach 1914 – 1915, Rocznik Lubelski 1989-1990, Nr 31-32, str. 161-174
5 Grabski Władysław, Żabko-Protopowicz Antoni, Ratownictwo społeczne…, str. 87.