4 listopada 2024 roku w Muzeum Króla Jana III w Wilanowie odbył się II Światowy Kongres Polaków. Wydarzenie przyciągnęło blisko 400 uczestników, w tym przedstawicieli rządu, dyplomatów, naukowców, artystów i dziennikarzy zaangażowanych w działania na rzecz Polski. Patronat nad Kongresem, któremu przyświecało hasło „Strategia dla Polski ponad podziałami” – objął Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik, uhonorowany na Kongresie prestiżową nagrodą Złoty Laur Polonusa za szczególne zasługi w integracji środowisk polonijnych i promowaniu współpracy między Polakami w kraju i za granicą.
Celem tegorocznej edycji Kongresu było omówienie kluczowychwyzwań, przed którymi stoi Polska oraz przyczynienie się do integracjiPolaków w Ojczyźnie z rodakami za granicą. Podczas obrad poruszono tematy związane z gospodarką, kulturą, medycyną, edukacją prawną oraz mieszkalnictwem.
Obrady otworzyła prezes Światowego Kongresu Polaków dr Krystyna Krzekotowska wraz z barytonem Leonidem Kunickim, zapraszając uczestników do odśpiewania polskiego hymnu. Po hymnie, Marek Wolski, główny koordynator i ekspert ds. gospodarczych ŚKP przedstawił założenia idei Światowego Kongresu Polaków, po czym poprosił księdza prałata Józefa Maja o modlitwę i zebranych gości o uczczenie minutą ciszy zmarłych działaczy niepodległościowych na emigracji i w kraju oraz współinicjatorów ŚKP: mec. Jerzego Krzekotowskiegooraz I prezesa Stowarzyszenia ŚKP mec. Stefana Hambury.
Marszałek Adam Struzik podkreślił znaczenie budowania jednościPolaków na całym świecie i pogratulował inicjatywy zorganizowania Kongresu. Zarząd ŚKP otrzymał listy gratulacyjne m.in. od wicepremiera i ministra cyfryzacji dr. Krzysztofa Gawkowskiego, ministra rolnictwa i rozwoju wsi dr. Czesława Siekierskiego oraz ministra rozwoju i technologii Krzysztofa Paszczyka. Ciepłe słowa w swym liście przekazała również polska pisarka i propagatorka kultury polskiej we Francji Marguerite Świrczewska.
Kulminacyjnym punktem otwarcia było wręczenie statuetek Złoty Laur Polonusa. Nagrody te przyznawane są osobom i instytucjom, które w szczególny sposób przyczyniły się do promowania polskości oraz budowania pozytywnego wizerunku Polski na arenie międzynarodowej przez Kapitułę Światowego Kongresu Polaków. W tym roku nagrodę otrzymali:
• Marszałek Adam Struzik – za długoletnią działalność na rzecz jednoczenia Polaków oraz promowanie współpracy międzynarodowej.
• Profesor Tadeusz Kurek, artysta plastyk – za wybitne osiągnięcia artystyczne wspierające polskie dziedzictwo kulturowe.
• Joanna Bobel, Polka z Holandii, swoją inicjatywą wykraczająca daleko poza granice jednego kraju – za działalność promującą ideę pokoju i miłości na świecie oraz za wsparcie inicjatyw budujących porozumienie i współpracę między Polakami z rożnych stron świata. Pani Joanna, znana jako „Doktor Miłość”, prowadzi autorski kurs przemiany życia w celu uwolnienia z wszelkiego cierpienia emocjonalnego.
Kongres przebiegał w pięciu sesjach plenarnych, każda z nich skupiała się na odmiennych aspektach współpracy i wsparcia Polaków.
Jeszcze przed pierwszą sesją zaprezentowano opracowanie Badania i projekty dotyczące Polonii na świecie. Dr Robert Wyszyński (socjolog) przedstawił w nim wyniki badań dotyczące Polaków za granicą. Romuald Starosielec omówił Projekt Wielki Powrót, który koncentruje się na wsparciu Polaków powracających do kraju. Jacek Gancarson podsumował dorobek Światowego Kongresu Polaków, w tym opracowanie i uporządkowanie dokumentacji polskich organizacji niepodległościowych w Szwecji począwszy od XIX wieku i przekazanie jej do Archiwum Akt Nowych.
Po tych wystąpieniach dalszą dyskusję poprowadził Hubert Gorczyca (Norwegia), który zaprosił ponadto do rozmów dr. Kazimierza Krawczyka (Norwegia), prof. Włodzimierza Osadczego (KUL) oraz Włodzimierza Szczepaniaka (Ukraina).
Panel 1. Kultura bez granic jako fundament więzi Polaków
Moderator: prof. Artur Krajewski (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie).
Paneliści: Grzegorz Jędrasik (Dyrektor TVP Polonia), Paweł Jaskanis (dyrektor Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie), Kajetan Igor Kamiński (Teatr Kamienica), dr Dariusz Kaczanowski (samorządowiec), Włodzimierz Preyss (reżyser), Michał Orzechowski (dziennikarz), Jakub Lipski (Fundacja Arca), Magdalena Wędlikowska (artystka malarka), Lilien Anet Brzezik (artystka, filozofka UW).
W czasie swojej wypowiedzi Pani Anet Brzezik zaprezentowała oficjalnie nowe słowa hymnu polskiego, których jest autorką.
Kluczowymi tematami dyskusji były:
• Rola kultury i sztuki w budowaniu więzi pomiędzy Polakami w kraju i za granicą.
• Znaczenie mediów, takich jak TVP Polonia, w promowaniu polskiego dziedzictwa kulturowego.
• Przykłady sukcesów współczesnych artystów polskich i ich wkład w szerzenie polskiej kultury za granicą.
Panel 2. Wyzwania gospodarcze wobec światowych regulacji klimatycznych
Moderator: Marek Rafał Wolski (ekspert ds. gospodarczych ŚKP).
Paneliści: Marek Lachowicz (ekonomista, współautor raportu Drapieżny Zielony (Nie) Ład), Marcin Piechocki (adwokat), prof. dr. hab. Jacek Tomkiewicz (dziekan finansów i ekonomii Akademii Koźmińskiego), Kazimierz Zdunowski (prezes Polsko-Białoruskiej Izby Gospodarczej), Sylwester Szafarz (dyplomata).
Dyskusja toczyła się wokół takich tematów jak:
• Opracowanego raportu Drapieżny Zielony (Nie) Ład, który powstał na zlecenie NSZZ „ Solidarność” przygotowany przez kilkunastu polskich naukowców.
• Dostosowanie polskiej gospodarki do wymagań międzynarodowych regulacji klimatycznych.
• Możliwości innowacyjnego wykorzystania technologii w celu zmniejszenia emisji dwutlenku węgla.
• Międzynarodowa współpraca w zakresie finansowania i wdrażania zielonych technologii.
• Wyzwania dla sektora rolniczego w kontekście zrównoważonego rozwoju.
Panel 3. Doskonalenie ochrony zdrowia i profilaktyka zdrowotna oraz zarządzanie ochroną zdrowia
Moderator: dr Mieczysław Błoński (wiceprezydent Uczelni Łazarskiego).
Paneliści: prof. Wiesław Jędrzejczak (onkolog), prof. Kazimierz Kwiatkowski (USA), Maciej Niepogodziński (projekt „8 Minut dla Zdrowia”), Elżbieta Maja Komorowska, prof. Piotr Religa (Sztokholm), Bogusław Falkowski (prezes Sanatorium „Pałac na Wodzie” w Augustowie), Maria Hortis (lekarz laryngolog).
Kluczowymi tematami debaty było:
• Wdrażanie innowacyjnych metod diagnostyki i leczenia.
• Znaczenie profilaktyki zdrowotnej w poprawie jakości życia.
• Współpraca międzynarodowa w zakresie badań medycznych.
Moderator zaprosił zainteresowanych panelistów i uczestników Kongresu do kontynuowania tej współpracy i udziału w konferencji medycznej w Krakowie (w maju 2025).
Panel 4. Prawo, edukacja prawna ponad podziałami, lepsza ochrona prawna polskich obywateli
Moderator: dr Krystyna Krzekotowska.
Paneliści: dr Marek Woch (samorządowiec), prof. Krystyna Leśniak-Moczuk (Uniwersytet Rzeszowski), radca prawny Aleksandra Włodarczyk, mec. Jolanta Stępień, mec. Marzena Czaja, Łukasz Salwarowski (prezes Stowarzyszenia MANKO, Głos Seniora) oraz Nadija Hinderer (Kancelaria Prawnicza TEMIDA; Polska, Ukraina).
Paneliści zwrócili uwagę na konieczność usuwania barier prawnych rozwoju gospodarczego oraz umiędzynarodowienia edukacji prawnej, a także wzmocnienie prawnej ochrony dzieci i seniorów. I dostosowanie jej do światowych i europejskich standardów ochrony prawnej obywateli.
Duże wrażenie zrobiło na uczestnikach Kongresu wystąpienie prawniczki i przedsiębiorczyni Nadii Hinderer, która w udzielonym jej głosie wypowiadała słowa płynące prosto z serca o pozytywnych relacjach polsko-ukraińskich w swojej pracy zawodowej i przyjacielskich kontaktach z Polakami. Wstając, wyraziła wdzięczność za pomoc, jakiej udzielili i nadal udzielają Polacy obywatelom Ukrainy. Po symbolicznym geście ukłonu i słowach chwytających za serce – niektórzy nie kryli łez wzruszenia.
Panel 5. „Mój dom, moja ojczyzna” – sytuacja na rynku mieszkaniowym i szanse na powrót Polaków do kraju
Moderator: prof. Ryszard Strzelczyk (Uczelnia Łazarskiego), dr Krystyna Krzekotowska (kierownik Studiów Podyplomowych Akademii Rynku Nieruchomości Uczelni Łazarskiego).
Paneliści: Irena Buczyńska (wieloletni syndyk), Marek Janik (przedsiębiorca zw. z rynkiem nieruchomości w Hiszpanii), Kevin Kluszewski (prawnik z Hiszpanii), Zbigniew Lisiecki (Stowarzyszenie Dekretowiec), dr Krystyna Krzekotowska (Uczelnia Łazarskiego), dr Christofer Musialik (Politechnika Warszawska, ekspert ds. nauki ŚKP, Niemcy) oraz Anita Florek-Wójtowicz (radna miasta Paryża). Pani Anita Florek, wyraziła pochlebną opinię o kreatywności swoich rodaków: „ My Polacy jesteśmy pracowitym narodem o wysokich kwalifikacjach. Jesteśmy też zaradni, dlatego problem niedostępności lokali mieszkalnych nie dotyczy nas aż tak bardzo jak innych narodowości. Jednak widząc, jak zmienia się struktura społeczna i powolny zanik klasy średniej w Polsce, trzeba szukać nowych rozwiązań w dostępie do mieszkań na większą skalę. Rozwiązaniem, podobnym do tego w Paryżu, mogą być mieszkania komunalne z czynszem dostępnym także dla mniej zamożnych osób.”
W omawianych tematach poruszono m.in.:
• Sytuację na rynku mieszkaniowym w Polsce i za granicą.
• Kwestię warunków mieszkaniowych, które mogą zachęcić Polaków do powrotu z emigracji.
Podsumowaniem Kongresu były wnioski i rekomendacje, i tak w dziedzinie kultury i edukacji zaapelowano o zwiększenie wsparcia
dla instytucji promujących polskie dziedzictwo kulturowe za granicą. Zaproponowano wprowadzenie nowoczesnych metod nauczania języka polskiego, zwłaszcza wśród młodzieży polonijnej.
W temacie gospodarki i powrotu Polaków dostrzega się potrzebę wprowadzenia programów ułatwiających ten powrót, szczególnie w zakresie mieszkalnictwa i wsparcia prawnego.
W odniesieniu do medycyny i prawa podkreślono znaczenie międzynarodowej współpracy, zwłaszcza w zakresie zarzadzania ochroną zdrowia oraz zapewnienie Polakom za granicą odpowiedniej opieki medycznej i prawnej.
Wydarzenia towarzyszące, wystawcy
Atrakcją dnia była wystawa 40 portretów pt. „Portrety wybitnych osobowości Polonii świata” autorstwa artysty plastyka prof. Tadeusza Kurka, (nagrodzonego na Kongresie Złotym Laurem Polonusa), a przygotowana pod kierunkiem kurator Elżbiety Tyskiej.
Na jednym ze stoisk Kongresu, Jan K. Cygan obdarowywał gości „Cudowną konopną doniczką”. „Te doniczki powstają, aby je potem każdy mógł osobiście pomalować i w ten sposób spełniać swoje marzenia.” – objaśniał wystawca. Na okoliczność Kongresu wystawca ozdobił doniczki logiem Światowego Kongresu Polaków. Doniczki te wraz z rozdawanymi gościom magnesami – metalową Mapą_Polski_3D (z umieszczoną na odlewie naklejkę z logo II Światowego Kongresu Polaków), które dostarczył producent, firma MITFORM, będą miłymi pamiątkami, które pozostaną na długie lata z uczestnikami Kongresu.
Uroczysty koncert wieczorny zakończył obrady II Światowego Kongresu Polaków, stanowiąc niezwykłą okazję do podkreślenia roli kultury i muzyki w integracji Polaków na całym świecie. Przyciągnął on uwagę uczestników wydarzenia, oferując niezapomniane przeżycia artystyczne i emocjonalne. Wystąpili znakomici artyści:
• Zuzanna Janik, młoda utalentowana solistka, uczestniczka programów The Voice of Poland TVP i The Voice Kids TVP.
• Leonid Volodko Kunicki, solista, wokalista, autor muzyki i tekstów, wykonawca własnych utworów w różnych językach. Jest autorem dramatów, m.in. Les parles noires ont leurs lois (1987) i Wina moich win (2005). Autor płyty „The land of the living – Ziemia żywych”. Piosenki A`child – Bądź jak dziecko i L`oeil de cheval są swego rodzaju modlitwą, opowiadającą o miłości do bliźniego, o szacunku dla Wszechświata jako najpiękniejszego dzieła Stwórcy.
• Anna Maria Adamiak, wybitna polska wokalistka operowa, operetkowa i musicalowa, a także aktorka, pedagog i muzykoterapeutka.
• Zespół wokalny APOZA, zespół grupy teatralnej Elżbiety Zapendowskiej.
• Monika Gawrońska, wokalistka z zespołu BroCat, którego kierownikiem jest Adam Sęczkowski, red. naczelny „Odkrywamy idoli”..
Koncert poprowadziły: Irena Buczyńska i Marta Lewandowska.
Serdeczne podziękowania ze strony Zarządu ŚKP za współpracę kierowane są do sponsorów (Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego, 5KS Estate Marek Janik, Macieja Niepogodzińskiego, dr Krystyny Krzekotowskiej i Nadii Hinderer Kancelaria Temida), do patronów instytucjonalnych, patrona naukowego Uczelnia Łazarskiego oraz patronów medialnych: Fenomen POLSKA, Głos Seniora, Press Warszawa, TVP Polonia, Radio Dla Ciebie, Radio Wnet i wielu innych. Gorące podziękowania należą się wszystkim uczestnikom, w tym prelegentom, dziennikarzom z Polski oraz ze Światowego Forum Dziennikarzy Polonijnych i całemu komitetowi organizacyjnemu oraz dyrekcji i pracownikom Muzeum Pałacu w Wilanowie za gościnność oraz wsparcie w realizacji wydarzenia. Dziękujemy za sprawny catering i smaczną polską kuchnię dyrekcji i pracownikom Domu Polonii w Pułtusku. Panu Markowi Pateckiemu z „Macierz Polska” za przysłanie aż z Krakowa pysznych pączków.
W opinii uczestników II Światowy Kongres Polaków okazał się bezprecedensowym i znaczącym wydarzeniem. Honorowy patronat Marszałka Adama Struzika dodał prestiżu, a wyróżnienie Go Laurem Polonusa podkreśliło zaangażowanie władz samorządowych w rozwój relacji między Polakami w kraju a Polakami z różnych stron świata.
Hanna Kielich-Rainka
manager ds. Public Relation Światowego Kongresu Polaków